1 số kỹ thuật bật âm trong dạy trẻ chậm nói - Bí quyết giúp trẻ phát âm đúng ngay từ đầu

Vì sao kỹ thuật bật âm quan trọng khi dạy trẻ chậm nói?

Đối với trẻ chậm nói, việc hình thành âm chuẩn ngay từ đầu là điều vô cùng cần thiết. Bởi nếu phát âm sai, trẻ dễ hình thành thói quen nói lệch, nói sai âm, dẫn tới rối loạn phát âm kéo dài và khó sửa khi lớn. Kỹ thuật bật âm chuẩn không chỉ giúp trẻ nói đúng âm, đúng chữ mà còn hỗ trợ cải thiện nhịp điệu lời nói và tăng sự tự tin khi giao tiếp.

Ngoài ra, bật âm đúng còn giúp kích thích các cơ quan phát âm như môi, lưỡi, hàm, thanh quản… hoạt động nhịp nhàng, hỗ trợ phát triển các kỹ năng tiền ngôn ngữ khác như bắt chước âm thanh, điều chỉnh hơi thở và cường độ giọng nói.

Nguyên tắc cơ bản khi dạy bật âm cho trẻ chậm nói

Để hỗ trợ trẻ chậm nói bật âm hiệu quả, cần tuân thủ những nguyên tắc cơ bản sau:

• Bắt đầu từ âm dễ, âm vô thanh trước: Các âm như /p/, /m/, /b/, /t/ thường được ưu tiên vì dễ quan sát vị trí môi, lưỡi, dễ cảm nhận rung động.
• Kết hợp nhiều giác quan: Khi dạy bật âm, nên kết hợp thị giác (cho trẻ nhìn miệng giáo viên), xúc giác (để trẻ chạm vào cổ họng cảm nhận rung), thính giác (nghe âm chuẩn).
• Tăng dần mức độ khó: Bắt đầu từ âm đơn, sau đó ghép âm thành âm tiết, rồi từ đơn và cuối cùng là câu đơn giản.
• Lặp lại thường xuyên: Trẻ chậm nói cần sự lặp đi lặp lại nhiều lần để ghi nhớ âm và hình thành thói quen phát âm đúng.

Các kỹ thuật bật âm phổ biến khi dạy trẻ chậm nói

Mô hình hóa phát âm (Modeling)

Giáo viên hoặc phụ huynh phát âm mẫu rõ ràng, nhấn mạnh vào khẩu hình. Ví dụ khi dạy âm /p/, hãy mở to miệng, để trẻ nhìn rõ cách môi khép – mở và bật hơi.

Hỗ trợ xúc giác và vận động

Có thể dùng ngón tay chạm nhẹ vào môi, cổ họng, hoặc đặt tay trẻ lên má, cổ họng của người dạy để trẻ cảm nhận được rung âm và lực bật âm. Ví dụ: dạy âm /m/, khuyến khích trẻ đặt tay lên cổ để cảm nhận rung thanh quản.

Sử dụng gương và công cụ hỗ trợ

Dùng gương giúp trẻ quan sát khẩu hình của mình và so sánh với giáo viên. Một số công cụ đơn giản như que mỏng (để hướng lưỡi đúng vị trí khi phát âm /l/, /t/), ống hút (dạy lấy hơi) cũng rất hữu ích.

Tăng cường kỹ năng điều tiết hơi thở

Bật âm cần phối hợp nhịp nhàng hơi thở. Có thể luyện cho trẻ thổi bong bóng, thổi nến, thổi giấy… để giúp trẻ kiểm soát hơi tốt hơn trước khi dạy phát âm.

Động viên và tạo hứng thú

Trẻ chậm nói thường dễ nản khi phát âm không đúng. Vì vậy, hãy biến bài tập thành trò chơi: thi ai bật âm mạnh hơn, ai thổi bong bóng to hơn… để trẻ hào hứng tham gia.

Một số lưu ý khi dạy trẻ chậm nói bật âm

• Kiên nhẫn và linh hoạt: Mỗi trẻ chậm nói có khả năng tiếp nhận khác nhau, cần điều chỉnh tốc độ và cách dạy phù hợp.
• Không ép buộc: Nếu trẻ mệt hoặc không hợp tác, nên cho nghỉ ngơi và quay lại sau.
• Kết hợp với giao tiếp tự nhiên: Khuyến khích trẻ áp dụng âm vừa học vào giao tiếp hằng ngày, ví dụ gọi tên mẹ, ba, đồ vật quen thuộc.
• Có kế hoạch theo dõi tiến độ: Ghi chép âm trẻ đã phát âm được, tần suất đúng, tình huống thành công… để điều chỉnh phương pháp kịp thời.

Vai trò của chuyên gia trong hỗ trợ trẻ chậm nói bật âm

Dạy trẻ chậm nói bật âm không chỉ là việc luyện miệng – lưỡi, mà còn cần sự đánh giá toàn diện từ chuyên gia để xác định:

• Trẻ gặp khó khăn ở cơ quan nào: môi, lưỡi, hàm, hơi thở hay sự phối hợp tổng thể?
• Có rối loạn kèm theo không (ví dụ rối loạn vận động miệng, tăng trương lực cơ)?
• Cách xây dựng lộ trình bật âm phù hợp với từng trẻ.

Tại AutismBS, chúng tôi xây dựng chương trình bật âm cá nhân hóa cho từng trẻ chậm nói, kết hợp kỹ thuật chuyên môn và trò chơi trị liệu để giúp trẻ tiến bộ tự nhiên, bền vững. Các chuyên gia ngôn ngữ trị liệu của trung tâm luôn đồng hành cùng phụ huynh, hướng dẫn chi tiết cách hỗ trợ con tại nhà.

Kết luận

Kỹ thuật bật âm đúng là bước khởi đầu quan trọng trong hành trình giúp trẻ chậm nói phát triển ngôn ngữ và giao tiếp. Việc áp dụng các phương pháp khoa học, cá nhân hóa và kiên trì đồng hành sẽ mang lại kết quả tích cực, từng bước giúp trẻ tự tin cất lên những lời nói đầu tiên.

Phụ huynh cần tư vấn chi tiết về kỹ thuật bật âm và chương trình can thiệp cho trẻ chậm nói?Hãy liên hệ ngay với AutismBS để được đội ngũ chuyên gia giàu kinh nghiệm đồng hành cùng bạn và con trên hành trình phát triển ngôn ngữ!